Wielkanoc to najstarsze i największe święto chrześcijańskie obchodzone w niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca na pamiątkę przejścia Chrystusa przez mękę i śmierć do chwały zmartwychwstania. Zapowiedzią i typem chrześcijańskiego święta Wielkanocy była żydowska Pascha. Dla chrześcijan trzech pierwszych wieków Wielkanoc była wspomnieniem całego dzieła zbawienia, dokonanego przez mękę, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Najstarsze wzmianki o świętowaniu Wielkanocy pochodzą z połowy II w. Sobór w Nicei (325 r.) ustalił datę Wielkanocy obowiązującą do dziś. Początkowo samo święto obchodzono w nocy z soboty na niedzielę, czuwając na modlitwie i słuchając Słowa Bożego, aby o świcie celebrować sakramenty wielkanocne: chrzest i Eucharystię. W IV w. wprowadzono drugą Mszę Św. wielkanocną w Niedzielę Zmartwychwstania przed południem. Przed tą Mszą Św. urządzano procesję po przykościelnym cmentarzu, aby umarłym głosić radosną nowinę o zmartwychwstaniu Chrystusa.
Obecna liturgia oktawy Wielkanocy została ustalona w 1970 r. Treścią Wielkanocy jest zwycięskie przejście Chrystusa przez mękę i śmierć do chwały zmartwychwstania, przez które dokonał On zbawienia ludzi i pojednał ich z Ojcem. Ta bogata treść wydarzeń zbawczych jest co roku przypominana wiernym liturgii Kościoła w czytaniach biblijnych, a dzieło odkupienia sprawowane jest w świętych sakramentach chrztu, pokuty i pojednania oraz w Eucharystii. Przed Wielkanocą wierni otrzymują łaskę pojednania, a katechumeni chrzest, aby wszyscy mogli wspólnie celebrować Eucharystię jako sakrament śmierci i zmartwychwstania Chrystusa.
Liturgia Wigilii Paschalnej jest odprawiana w Wielką Sobotę wieczorem, czytania oraz pieśni będące jej oprawą są już związane z Okresem Wielkanocnym Roku Liturgicznego. Liturgia Wigilii Paschalnej składa się z czterech części:
- Liturgii Ognia obejmującej poświęcenie przed kościołem ognia i paschału, czyli świecy symbolizującej zmartwychwstałego Chrystusa oraz wniesienie zapalonego paschału w uroczystej procesji do ciemnego kościoła. Od poświęconego paschału wierni zapalają świece. Paschał umieszcza się przy ołtarzu, a następnie śpiewa się uroczyste orędzie wielkanocne, tzw. Exultet wspominające wyzwolenie Izraelitów z niewoli egipskiej i zwycięstwo Chrystusa nad grzechem, szatanem i śmiercią.
- Liturgii Słowa obejmującej aż dziewięć czytań biblijnych: siedem czytań ze Starego Testamentu (z racji duszpasterskich dozwolone jest pominięcie niektórych), Epistołę oraz Ewangelię. Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu odśpiewuje się uroczyste „Gloria” („Chwała na Wysokości Bogu…”), w tym czasie biją dzwony kościelne, dzwonki oraz gongi a także ponownie grają organy kościelne.
- Liturgia Chrztu, podczas której kapłan święci wodę chrzcielną zanurzając w niej trzy razy paschał. W dalszej części udziela się chrztu katechumenom.
- Liturgii Eucharystyczna stanowiąca szczególny moment Liturgii Wigilii Paschalnej. Prefacja zawiera dziękczynienie za chwalebną ofiarę Baranka Paschalnego – Jezusa Chrystusa, a modlitwa po Komunii Św. zawiera szczególną prośbę, aby Bóg przez Ducha Świętego doprowadził do jedności wszystkich, którzy przyjęli Komunię Św.
W Niedzielę Wielkanocną z rana odprawiana jest uroczysta Msza Święta z procesją zwana Rezurekcją ( z łac. resurrectio – zmartwychwstanie). Podczas procesji rezurekcyjnej biją dzwony ogłaszając radosną nowinę o zmartwychwstaniu Chrystusa. Msza Św. w Niedzielę Wielkanocną posiada własne teksty modlitw i czytań biblijnych, w których przewija się radość ze zmartwychwstania Chrystusa. Specjalna sekwencja wielkanocna odśpiewana po psalmie responsoryjnym w sposób poetycki przedstawia całość wydarzeń Wielkanocy.
Świętowanie Wielkanocy w Polsce wiąże się także z ludowymi tradycjami i zwyczajami. Jedną z najważniejszych polskich tradycji wielkanocnych jest uroczyste śniadanie wielkanocne, podczas którego spożywa się święconkę, czyli pokarmy poświęcone dzień wcześniej w kościele.
Nie mogło zabraknąć wśród nich baranka – symbolu Chrystusa Zmartwychwstałego, chleba jako pokarmu podstawowego a zarazem błogosławionego, jajek – symbolu narodzin życia, mięsa i wędlin na znak, że kończy się post oraz chrzanu jako symbolu goryczy Męki Pańskiej i Śmierci.
